Updated: May 18
Door Philipp von Normann
Philipp von Normann is een Lead Consultant die momenteel werkt aan een project bij Elia Group om het Green Procurement Program binnen het departement Purchasing van de groep te ontwikkelen. Elia Group is een internationale Transmission System Operator (TSO) voor het hoogspanningsnet in België (“Elia”) en Oost-Duitsland (“50Hertz”). Het Green Procurement Program heeft tot doel duurzaamheidscriteria op te nemen in aanbestedingen en bij de selectie van leveranciers en zo bij te dragen tot de duurzaamheidsambities van de Elia groep.
Greenfish: Wat is precies uw rol bij de klant?
Philipp: Mijn belangrijkste rol is de contactpersoon te zijn voor inkopers om duurzaamheidscriteria te ontwikkelen voor hun openbare aanbestedingen. Elk materieel, bouwcontract of dienst die zij kopen is natuurlijk anders en heeft zijn unieke productkenmerken, marktsituatie, enz. Het potentieel om een duurzamere keuze te maken varieert drastisch.
Hoewel we elke offerte afzonderlijk bespreken, is het mijn taak ervoor te zorgen dat er een strategie is en een gemeenschappelijk verband met onze doelstellingen. Ik geef ook richtlijnen over de methodologie en de nodige berekeningsinstrumenten om onze ideeën te vertalen in meetbare parameters.
Ik sta ook in voor een project om de scope 3 maturiteit te verhogen, dat wil zeggen het detailniveau in de berekening van onze indirecte emissies afkomstig van aankopen. Last but not least sta ik voortdurend in contact met interne stakeholders en leveranciers van beide entiteiten (Elia in België en 50Hertz in Duitsland) om het verhaal en de manier van werken vorm te geven, uit te leggen en aan te passen.
Greenfish: Wat zijn uw aandachtspunten als u aan duurzaamheid werkt?
Philipp: De nadruk ligt op broeikasgassen (voornamelijk CO2 en SF6). Dat is niet omdat sociale aspecten zoals veiligheid voor de klant en zijn aannemers niet belangrijk zijn, maar omdat er al een lange en succesvolle geschiedenis is van werken aan deze onderwerpen – met inbegrip van mechanismen om leveranciers te belonen voor het zetten van een extra stap. Wat wel nieuw is, is het idee om de koolstofvoetafdruk van een product mee te nemen in het besluitvormingsproces – of dat nu een technologiekeuze is die je voor jezelf maakt of selectiecriteria bij een openbare aanbesteding.
Greenfish: Wat zijn enkele van de uitdagingen waarmee u wordt geconfronteerd bij het implementeren van duurzaamheid in aankopen bij de klant?
Philipp: De uitdagingen zijn talrijk en de weerstand is alomtegenwoordig. Ik zou ze in drie categorieën verdelen:
Ten eerste zijn er de interne uitdagingen. Ik denk dat dit veruit de meest onderschatte uitdaging is en niet alle klanten geven dat graag toe. Laten we eerlijk zijn: dit alles is relatief nieuw. Bedrijven moeten een manier vinden om zich rond dit onderwerp te organiseren. Vervolgens moet er een cultuurverandering plaatsvinden. Ik weet zeker dat dit voor alle bedrijven op een bepaald niveau geldt, maar bij TSO’s en DSO’s zijn de uitdagingen nog groter. Het zijn traditioneel vrij conservatieve, hiërarchische structuren die in lange tijdspannes hebben moeten denken – en met reden! Het tempo waarin nieuwe elementen worden ingevoerd in een reeds complexe puzzel (denk maar aan digitalisering) kan voor sommigen ontmoedigend zijn – vooral omdat er in beide landen een enorme druk is om infrastructuurprojecten voor de integratie van hernieuwbare energiebronnen uit te voeren. Duurzaamheid toevoegen aan dit alles is verre van vanzelfsprekend. Het is niet iets dat in één vergadering kan worden overgebracht. Het is een marathon, geen sprint.
Ten tweede zijn er de wettelijke en procedurele grenzen. Dit is waar, in het geval van Elia Group, Public Procurement echt een extra laag van complexiteit toevoegt. Niet alles wat zinvol is, kan automatisch worden uitgevoerd. Een voorbeeld: Stel dat u in uw aanbesteding wilt laten meewegen hoeveel kWh elektriciteit werd gebruikt voor de vervaardiging van het product dat u wilt kopen – en met welke energiemix. Het idee is natuurlijk dat een leverancier die minder elektriciteit gebruikt een voordeel krijgt. Klinkt eenvoudig genoeg, toch? Maar beschikt de leverancier over deze precieze informatie en kan hij die bewijzen? Als hij moet gissen of extrapoleren, houdt dat geen stand bij een EU-aanbesteding en riskeer je claims van concurrenten. Zolang u geen internationaal erkende certificaten hebt die kunnen worden gecontroleerd, zijn uw handen enigszins gebonden.
Dan zijn er de uitdagingen van de markt. Als aankoper moet je altijd een evenwicht vinden tussen je behoeften en wat de markt te bieden heeft. De meeste elektrische materialen die Elia Group aankoopt zijn off-the-shelf en de macht van een enkele TNB om O&O voor nieuwe producten te beïnvloeden is vrij beperkt. Het antwoord is hier coördinatie tussen de Europese TNB’s. Voor sommige diensten is het zelfs moeilijk om gekwalificeerde leveranciers te vinden. De vraag verschuift dan van wat je zou kunnen opleggen naar wat je wilt opleggen. De lijst van eisen is al lang en het risico om leveranciers te verliezen is reëel.
Hoe zou u de algemene situatie van elektriciteitsbedrijven vandaag de dag omschrijven met betrekking tot duurzaamheid?
Philipp: TNB’s zoals Elia Groep zijn ongetwijfeld van fundamenteel belang voor de energietransitie. Zonder de uitbreiding van de hoogspanningslijnen, hoogspanningsstations en systemen die we nodig hebben om hernieuwbare energiebronnen op te nemen, maken we geen schijn van kans. Enerzijds betekent dit dat duurzaamheid al centraal staat in hun kernactiviteit – geweldig! Anderzijds betekent dit voor iemand die nog verder wil gaan, dat het moeilijk te verkopen kan zijn dat zij nu ook de CO2-uitstoot moeten verminderen bij de aanleg van nieuwe infrastructuur. Je kunt het argument aanvoeren dat het sneller of goedkoper aanleggen van een nieuwe elektriciteitsleiding eigenlijk meer CO2 bespaart dan de verbetering die je voorstelt. Maar dat is niet altijd waar. Alleen een nauwkeurige blik op de cijfers zal het uitwijzen.
Greenfish: Welke expertise en profielen zijn nodig voor groene aanbestedingen?
Philipp: Ten eerste denk ik dat inkoopafdelingen over het algemeen goed geplaatst zijn om een leidende rol te spelen bij het stimuleren van duurzaamheid. Dat komt omdat daar alles samenkomt, en inkopers gewend zijn om te gaan met de complexiteit van het samenbrengen van verschillende belanghebbenden. De vereiste vaardigheden zijn dus in wezen die van een inkoper. Het is noch puur technisch, noch puur commercieel, en het vereist een behoorlijke dosis politiek inzicht. Groene aanbestedingen gaan minstens evenzeer over interactie met uw interne stakeholders als met uw externe stakeholders.
Greenfish: Hoe ziet u het belang van Carbon Accounting?
Philipp: Ik weet dat de zoektocht naar betere gegevens soms tijdrovend kan aanvoelen – vooral in een vroeg stadium, wanneer je je verhaal nog moet opbouwen en nog niet weet hoe elk gegevenspunt zal worden gebruikt – maar ik ben ervan overtuigd dat dit de weg is die bedrijven moeten bewandelen. Het is gebleken dat bedrijven die meer weten over hun emissies, ook het snelst zullen decarboniseren. Je kunt niet beheren wat je niet kunt meten. Ook zie ik een duidelijke trend dat wetgevers en publieke klanten (vgl. de Nederlandse CO2-Prestatieladder) klanten zullen aansporen om veel gedetailleerder naar hun scope 3-emissies te kijken. Op uitgaven gebaseerde berekeningsmethoden zijn hier slechts een eerste stap en het is gemakkelijk om hun tekortkomingen te zien als het gaat om het vaststellen van KPI’s en doelstellingen.
Bij Elia Group zijn we tot de conclusie gekomen dat het serieus nemen van SBT’s betekent dat we de lat hoger leggen op het vlak van de maturiteit van scope 3-gegevens. In april kondigde Elia Group een doelstelling aan om tegen 2023 60% van de scope 3-berekeningen op basis van fysieke gegevens uit te voeren. Dit is zeer ambitieus. Door dit te koppelen aan het CAPEX-plan en de projectprognose zullen ze hun scope 3-emissies veel preciezer kunnen controleren. Maar er is nog veel werk aan de winkel.
Greenfish: Hoe ziet u Supply Chain Resilience in deze context?
Philipp: Ik denk dat we tijdens de COVID-crisis de keerzijde van een zeer efficiënte, on-demand wereldwijde bevoorradingsketen hebben kunnen vaststellen. Elia Group heeft weliswaar kleine vertragingen opgelopen bij de levering van elektrisch materiaal, maar de algemene impact op hun projecten was onbeduidend en de meeste infrastructuurprojecten hebben de pandemie relatief ongeschonden doorstaan. Ik denk dat dit getuigt van de veerkracht van hun leveranciers, van wie de meeste lokaal of Europees zijn en al lang samenwerken. Dit heeft zijn vruchten afgeworpen.
Ik heb vaak het gevoel dat Supply Chain Resilience wordt voorgesteld als het idee dat bedrijven veel dieper moeten gaan onderzoeken en alles moeten herleiden tot de mijn, de sweatshop, enz. Als je over aanzienlijke financiële middelen beschikt en gespecialiseerd bent in een bepaalde grondstof, kan dat inderdaad het geval zijn. Maar we weten allemaal dat dit voor zoveel aankopen links en rechts, vooral voor KMO’s, niet altijd realistisch is. In plaats daarvan moet je vertrouwen op Eco Ratings, die niet perfect zijn maar waarschijnlijk het op één na beste. En dit is waar Green Procurement om de hoek komt kijken. Als u consequent kiest voor leveranciers met een hogere beoordeling, versterkt u uw toeleveringsketen en geeft u tegelijkertijd een duidelijke boodschap af aan al uw belanghebbenden.
Greenfish: Wat is uw advies voor klanten die aan de slag willen met groene aanbestedingsinitiatieven?
Philipp: Ik weet dat de taak ontmoedigend kan lijken en dat het moeilijk is om te weten waar je moet beginnen. Het goede nieuws is dat u het stap voor stap kunt doen, en u hoeft het niet alleen te doen. Als u uw leveranciers duidelijk maakt dat duurzaamheid belangrijk voor u is, is de kans groot dat zij al hebben geïnvesteerd in groenere producten en blij zullen zijn dat u eindelijk van plan bent hen een voorsprong te geven op hun concurrent die niet hetzelfde heeft gedaan. U kunt een grote stap vooruit zetten door uw leveranciers te belonen voor hun eigen doelstellingen. Uw scope 3 emissies zijn hun scope 1 en 2 emissies. En als zij decarboniseren, doet u dat ook.
De volgende stap is kijken naar wat u koopt (en niet alleen van wie). Dit is natuurlijk veel moeilijker. Als Inkoop hier het voortouw neemt, zijn veel interne inspanningen nodig, omdat dit waarschijnlijk raakt aan de kernactiviteiten van uw bedrijf. Aangezien dit alles tijd kost, is het belangrijkste dat de dialoog op gang komt en blijft. We kunnen allemaal veel van elkaar leren. Als u aan het gesprek wilt deelnemen, ben ik altijd bereid om mee te doen. Laten we praten!
Philipp Von Normann | [email protected]
