Vervoer: een groot obstakel voor de klimaatdoelstellingen van de EU
De Europese Unie voert al jaren een klimaat- en energiebeleid om de uitstoot van broeikasgassen in alle sectoren te verminderen. Deze vermindering is gerealiseerd in alle sectoren, behalve in één: het vervoer, dat goed is voor een kwart van de broeikasgasemissies van de EU. Tussen 1990 en 2019 zijn de emissies van het vervoer in Europa zelfs met 33,5% gestegen. Met name de emissies van het wegvervoer in de EU zijn in de afgelopen drie decennia aanzienlijk toegenomen en nemen het grootste deel, 70%, van de vervoersemissies voor hun rekening, terwijl de rest van de emissies voornamelijk afkomstig is van de scheep- en luchtvaart.
De Europese Green Deal omvat een reeks voorstellen om de overgang naar groenere mobiliteit te waarborgen, die iedereen schoon, toegankelijk en betaalbaar vervoer biedt. In overeenstemming met de ambitie om tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent te worden, moet de EU-vervoerssector 90% van zijn emissies terugdringen. De Europese Commissie verwacht echter dat de CO2-uitstoot van het vervoer tegen 2030 met 3,5% zal stijgen ten opzichte van 1990 en vervolgens tegen 2050 met 22% zal dalen. Met andere woorden, de reductie van 90% kan een onbereikbare doelstelling blijven, waardoor het vervoer een belangrijk obstakel wordt voor het bereiken van de klimaatdoelstellingen van de EU.
De negatieve effecten van het vervoer blijven niet beperkt tot de uitstoot van broeikasgassen, want het vervoer is ook een belangrijke bron van luchtverontreiniging en geluidshinder in steden. Primaire luchtverontreinigende stoffen zoals zwevende deeltjes (PM) en stikstofdioxide (NO2) kunnen de volksgezondheid ernstig schaden en vroegtijdig overlijden veroorzaken. Ter verduidelijking: zwevende deeltjes zijn microscopische deeltjes van vaste stoffen of vloeistoffen die in de lucht zweven, die variëren in grootte en bestaan uit verschillende componenten zoals stof, aarde, nitraten, sulfaten, metalen en andere. Mensen kunnen deze kleine deeltjes inademen, die op korte termijn niezen, hoesten, irritatie en kortademigheid veroorzaken, naast longaandoeningen, astma en hartaandoeningen op lange termijn. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) schat dat verontreinigende emissies van motoren jaarlijks 75.000 voortijdige sterfgevallen in Europa veroorzaken. Daarnaast groeit de vervoersinfrastructuur in feite ten koste van natuurlijke gronden en ecosystemen, waardoor habitatverlies en veranderingen in landgebruik toenemen.
Wat is er tot nu toe gedaan?
De afgelopen jaren zijn er in verschillende Europese landen diverse hervormingen, of in ieder geval pogingen daartoe, in de vervoerssector doorgevoerd, omdat de autoriteiten zich bewust werden van de enorme bedreiging van deze sector en de vraag van het publiek naar schonere en veiligere steden toenam. De hervormingen omvatten het herbestemmen van openbare ruimte voor wandelen, fietsen en groen, het investeren in elektrisch, gedeeld en openbaar vervoer en het uitfaseren van benzine-, diesel- en gasauto’s in steden. Daarnaast stemden de wetgevers van het Europees Parlement in juni 2022 voor een effectief EU-verbod op de verkoop van nieuwe benzine- en dieselauto’s vanaf 2035, een besluit dat de weg vrijmaakt voor een schonere en gezondere toekomst.
Op kleinere schaal zijn er ook veel plannen en initiatieven op regionaal niveau. In 2020 stelde het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Good Move op, een plan voor duurzame stedelijke mobiliteit om congestie en vervuiling aan te pakken. Het belangrijkste doel van dit plan is de mobiliteitsgewoonten van de inwoners te veranderen door van Brussel een stad te maken waar het gemakkelijk en veilig is om te wandelen en te fietsen. De huidige cijfers wijzen echter nog steeds op een hoog autogebruik en congestie in de stad. De uitvoering van dergelijke plannen kan tijd kosten en enkele “neveneffecten” hebben. Door wijzigingen in het verkeerscirculatieplan Good Move, dat in augustus van kracht werd om te voorkomen dat auto’s het stadscentrum doorkruisen door ze om te leiden naar de ring, zijn de files op de ring van Brussel toegenomen. Maar aan de positieve kant, verschillende straten zullen binnenkort auto’s verbieden en worden voor voetgangers.
De vraag van mensen naar groene ruimtes en voetgangersstraten neemt namelijk toe. Uit een online-enquête van YouGov van vorig jaar bleek dat 82% van de inwoners van verschillende Europese steden meer groen in hun stad willen.
In februari 2022 testte Clean Cities 36 Europese steden om hun mobiliteitstransitietraject te evalueren. De beoordeling omvatte vele factoren, van onder meer loop- en fietsruimten tot verkeersveiligheid, betaalbaarheid van het openbaar vervoer en luchtkwaliteit. Oslo scoorde het hoogst in het rapport, gevolgd door Amsterdam, terwijl Napels onderaan stond voor een gebrek aan loop- en fietswegen, slechte luchtkwaliteit en congestie.
Wat kunnen bedrijven doen om hun mobiliteitsuitstoot te minimaliseren? En wat doet Greenfish, onderdeel van Accenture?
Ook bedrijven zijn betrokken bij deze groene transitie om de Europese ambities te helpen verwezenlijken en een veiligere toekomst voor iedereen te garanderen. Door duurzame mobiliteitsopties aan te bieden, kunnen bedrijven hun uitstoot en kosten aanzienlijk verminderen. De Belgische overheid heeft maatregelen genomen, zoals het Mobiliteitsbudget, om bedrijven mobiliteitsopties en -oplossingen voor hun werknemers aan te bieden.
Om onze doelstellingen in daden om te zetten, heeft Greenfish, onderdeel van Accenture, in september 2019 het Mobiliteitsbudget ingevoerd om zijn mobiliteitsuitstoot, toevallig de grootste bron van uitstoot, te verminderen. In 2020 bedroeg het aantal bedrijfswagens in onze Belgische kantoren meer dan 100. Dit aantal daalde in 2021 tot 76, terwijl we vandaag op 71 bedrijfswagens zitten van de 122 werknemers die voor deze optie in aanmerking komen.
Wat betekent dat in termen van uitstoot? We hebben geschat dat we iets minder dan 2 TCO2e besparen elke keer dat een werknemer niet voor een bedrijfswagen kiest. Andere emissies in verband met openbaar vervoer zijn echter niet meegerekend in deze schatting. De onderstaande grafiek verduidelijkt hoe onze uitstoot tussen 2018 en 2021 is veranderd.
Het Mobiliteitsbudget was niet de enige oplossing die we voorstelden om onze impact te verminderen. De opening van nieuwe kantoren in Antwerpen en Gent bijvoorbeeld, naast ons kantoor in Brussel, minimaliseerde het autogebruik van onze medewerkers in Vlaanderen. Ongeacht de grootte van je bedrijf en het aantal werknemers dat je hebt, actie ondernemen blijft een must.
Gezien het belang van vervoer voor bedrijven en wereldwijde toeleveringsketens is het koolstofvrij maken van de mobiliteitssector een noodzaak om economische stabiliteit en een veilige en rendabele toekomst te waarborgen. De juiste wetten goedkeuren is mooi, maar de echte verdienste blijft de uitvoering. Daarom herinnert de Europese mobiliteitsweek iedereen eraan om de voortgang van de EU-mobiliteitstransitie te volgen, een noodzakelijk doel om de interne markt te bevorderen en de connectiviteit tussen de Europese regio’s te vergroten.
